Thực hiện chủ trương phát triển kinh tế xanh, kinh tế sinh thái gắn với bảo tồn đa dạng sinh học, năm 2025, Văn phòng Ban Quản lý Khu Dự trữ sinh quyển Miền Tây Nghệ An đã triển khai mô hình thâm canh Quế xen Lát hoa nhằm tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng tại vùng đệm Khu Dự trữ sinh quyển Miền Tây Nghệ An.
Nghệ An là tỉnh có diện tích rừng lớn, trong đó Khu Dự trữ sinh quyển Miền Tây Nghệ An được UNESCO công nhận từ năm 2007, đóng vai trò quan trọng trong bảo tồn đa dạng sinh học và cung cấp các dịch vụ hệ sinh thái rừng. Tuy nhiên, tại nhiều khu vực vùng đệm, sinh kế của người dân còn phụ thuộc lớn vào khai thác tài nguyên rừng, trong khi các mô hình trồng rừng truyền thống còn đơn điệu, hiệu quả kinh tế chưa cao.
Xuất phát từ thực tiễn đó, mô hình trồng hỗn giao Quế xen Lát hoa được lựa chọn triển khai thí điểm tại xã Thông Thụ (huyện Quế Phong cũ). Quế là cây bản địa, sinh trưởng nhanh, cho thu nhập sớm; Lát hoa là cây gỗ lớn có giá trị kinh tế cao trong dài hạn. Việc trồng xen hai loài cây giúp hình thành cấu trúc rừng đa tầng, đa loài, nâng cao hiệu quả sử dụng đất lâm nghiệp và giảm rủi ro so với trồng rừng độc canh.
Mô hình được thực hiện trên diện tích 4 ha, trong đó Quế đóng vai trò cây phù trợ tạo độ che phủ ban đầu, còn Lát hoa là cây trồng chính. Quá trình triển khai được tổ chức bài bản, tuân thủ đầy đủ quy trình kỹ thuật từ xử lý thực bì, làm đất, đào hố, bón phân, trồng cây, trồng dặm đến chăm sóc rừng trồng.
Trong suốt quá trình thực hiện, Văn phòng Ban Quản lý Khu Dự trữ sinh quyển Miền Tây Nghệ An đã phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương, các đơn vị thi công và các hộ dân tham gia mô hình để theo dõi, giám sát và kịp thời điều chỉnh kỹ thuật. Kết quả cho thấy tỷ lệ cây sống đạt 95%, rừng trồng sinh trưởng ổn định, không phát hiện sâu bệnh hại trong giai đoạn đầu.
Bước đầu, mô hình cho thấy hiệu quả tổng hợp trên nhiều phương diện. Về kinh tế, Quế có thể cho thu hoạch tỉa trong trung hạn, tạo nguồn thu sớm cho người dân, trong khi Lát hoa mang lại giá trị kinh tế cao trong dài hạn. Về xã hội, mô hình góp phần tạo việc làm, nâng cao nhận thức của cộng đồng về sản xuất lâm nghiệp bền vững và tăng cường sự tham gia của người dân trong quản lý, bảo vệ rừng.
Về môi trường – sinh thái, mô hình trồng hỗn giao giúp tăng độ che phủ đất, hạn chế xói mòn, cải thiện vi khí hậu rừng trồng và nâng cao khả năng chống chịu trước tác động của biến đổi khí hậu. Đây là giải pháp phù hợp với mục tiêu bảo tồn và phát triển bền vững của Khu Dự trữ sinh quyển Miền Tây Nghệ An.
Kết quả triển khai mô hình thâm canh Quế xen Lát hoa là minh chứng rõ nét cho việc lồng ghép hiệu quả giữa bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển sinh kế cộng đồng. Mô hình không chỉ đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và hiệu quả kinh tế, mà còn phù hợp với định hướng phát triển lâm nghiệp bền vững của tỉnh Nghệ An.
Thái Bá Thám
Văn phòng Ban Quản lý
