Lễ hội được tổ chức vào ngày 26- 27 tháng 7 dương lịch tại Nghĩa trang liệt sỹ thuộc Thị trấn Anh Sơn, huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An.
Cổng vào nghĩa trang hữu nghĩ Việt Nam - Lào
Từ những năm kháng chiến chống Mỹ, đoàn quy tập hài cốt đã cho san một phần đồi bên quốc lộ 7, thuộc thị trấn Anh Sơn để đưa một số hài cốt liệt sĩ bên Lào về đây. Ngày 6 tháng 4 năm 1976, Ban Nghĩa trang Liệt sĩ Việt - Lào được thành lập và đã qui tập được trên 370 hài cốt. Năm 1982, Bộ Chính trị quyết định cho đưa toàn bộ hài cốt liệt sĩ ở bên Lào về nước. đến tháng 1 năm 1983, Bộ Lao động Thương binh Xã hội quyết định chính thức xây dựng Nghĩa trang hữu nghị Việt - Lào. đến nay đã có trên 10 hạng mục công trình, với 19 khu ô mộ và một khu trung tâm Nghĩa trang đã được xây dựng hoàn thiện, tạo nên một quần thể công trình hoành tráng.
Nghĩa trang Liệt sĩ Việt - Lào được xây dựng trên đất huyện Anh Sơn, cách thành phố Vinh 100 km và ngược theo đường 7 cách ngã ba thị trấn Diên Châu 64 km, giữa một một vùng non nước hữu tình miền núi phía Tây của tỉnh Nghệ An.
Nghĩa trang có tổng diện tích 6,8 ha, có qui hoạch kiến trúc nghiêm trang, đẹp đẽ, tạo được cảm giác vừa gần gũi, vừa linh thiêng giữa người âm và người dương và được chia thành các khu qui tập mộ. Cho đến nay Nghĩa trang đã quy tập được hơn 10.000 ngôi mộ liệt sỹ.
đài tưởng niệm nằm giữa trung tâm của Nghĩa trang trên ngọn đồi được san bằng. Nhà tưởng niệm trung tâm có các gian thờ Bác Hồ và các Liệt sĩ, để các đoàn khách và các nhân thân liệt sĩ, du khách tham quan đến làm lễ dâng hương hoa trước khi vào thắp hương cho các khu mộ. Trước đài chính là sân hành lễ thông với đường chính của của trung tâm. đứng từ đây ta có thể phóng tầm mắt trông ra bốn hướng, sẽ thấy được toàn cảnh nghĩa trang được phân thành hai khu (A và B). Trong mỗi khu, lại được bố trí thành các lô, mỗi lô có một am thờ và lư thắp hương riêng.
Khu A: Lô 1 có 69 phần mộ liệt sĩ chống Pháp (Thời kỳ 1930-1931); từ lô 2 đến 10 là phần mộ các liệt sĩ chống Mỹ. Tổng khu A có 5.381 phần mộ liệt sĩ.
Khu B: có 12 lô, với 5.219 phần mộ liệt sĩ. Ngoài hai khu trên, nghĩa trang còn có một lô tử sĩ với 11 phần mộ.
Sơ đồ nghĩa trang
Nghĩa trang Việt - Lào được xây dựng dựa trên tinh thần hữu nghị giữa hai dân tộc, hai quốc gia là Việt Nam và Lào, nơi qui tập mộ của các chiến sĩ tình nguyện Việt Nam sang chiến đấu và hy sinh tại nước bạn Lào. đây là nghĩa trang duy nhất của Việt Nam mang tên hai quốc gia, hai dân tộc. Tinh thần đó đã được khắc sâu vào văn bia dựng ở hai bên phải, trái ở sân đài chính, một bia chữ Việt, một bia chữ Lào.
Kể từ năm 1997, cứ đến ngày 27 tháng 7 - ngày Thương binh liệt sĩ hàng năm, tỉnh Nghệ An và huyện Anh Sơn lại tổ chức Lễ hội "Uống nước nhớ nguồn" tại Nghĩa trang liệt sĩ Việt - Lào. đây là một lễ hội đặc biệt, có ý nghĩa nhân văn cao cả, với tinh thần "đền ơn đáp nghĩa" và "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây", tưởng nhớ tới những người đã hy sinh để cho đất nước được độc lập, nhân dân được sống trong hoà bình, hạnh phúc, ấm no, nên đã thu hút hàng vạn người từ cả nước và nước bạn Lào về dự.
Hiện nay, Nghĩa trang liệt sĩ Việt Lào đang triển khai dự án nâng cấp khu mộ, tạo thêm vẻ đẹp cho cảnh quan theo triết lý: Sự sống bất diệt, trường tồn vĩnh cửu với non sông đất nước và trở thành một địa chỉ là Di tích Lịch sử Văn hoá và Du lịch của cả nước. Việc làm đó cũng nhằm làm thấm nhuần sâu sắc hơn trong lòng mỗi người dân về đạo lý "Uống nước nhớ nguồn", mãi biết ơn các anh hùng, liệt sĩ đã đổ máu đào cho đất nước "Nở hoa độc lập, kết quả tự do".
Hàng năm lễ hội diễn ra từ ngày 26-27 tháng 7 dương lịch. Lễ hội uống nước nhớ nguồn tại Nghĩa trang hữu nghị Việt - Lào có 2 phần. Phần lễ bao gồm lễ khai quang, lễ yết cáo, lễ khai mạc lễ hội, giao lưu văn hóa văn nghệ quần chúng với các nhân chứng lịch sử và dâng hương, dâng hoa, mâm ngũ quả, báo công tại đài tưởng niệm Nghĩa trang liệt sỹ hữu nghị Việt - Lào. Phần hội sẽ là các hoạt động như liên hoan nghệ thuật quần chúng, chiếu phim, trưng bày các sản phẩm văn hóa dân tộc, trò chơi dân gian.
Nguyễn Văn Phúc
BQL Dự Án FMCR
