Trên địa bàn 09 xã: Tam Quang, Tam Thái, Tương Dương, Lượng Minh, Yên Na, Yên Hòa, Nga My, Hữu Khuông, Nhôn Mai (thuộc huyện Tương Dương cũ) – khu vực lõi của Khu dự trữ sinh quyển Miền Tây Nghệ An, Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Khoa học Công nghệ Hải An đang triển khai chương trình điều tra và đánh giá toàn diện về các loài lâm sản ngoài gỗ nhằm xây dựng cơ sở khoa học cho quản lý và phát triển bền vững nguồn tài nguyên thực vật bản địa.
Ngay từ tháng 6/2025, nhóm chuyên gia của đơn vị tư vấn thuộc đã phối hợp với Ban quản lý rừng phòng hộ Tương Dương và UBND các xã tiến hành khảo sát sơ bộ trên toàn huyện. Kết quả cho thấy 17/17 xã và thị trấn đã hoàn thành cung cấp thông tin ban đầu, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình nghiên cứu. Trong giai đoạn phỏng vấn cộng đồng, nhóm thực hiện đã thu thập 70 phiếu điều tra, phản ánh tập quán khai thác, công dụng và mức độ suy giảm của các loài LSNG tại địa phương, trong đó có tre nứa, mây song, dược liệu, cây lấy nhựa, tinh dầu và nhiều loài thực vật bản địa khác.
Từ ngày 27/6 đến 14/7/2025, đoàn tiếp tục triển khai đợt điều tra ngoại nghiệp quy mô lớn, mở 19 tuyến khảo sát với tổng chiều dài gần 100 km, đồng thời lập 51 ô tiêu chuẩn tại các sinh cảnh tiêu biểu để ghi nhận thành phần loài và trữ lượng LSNG. Các xã Tam Hợp, Mai Sơn, Nhôn Mai và Hữu Khuông được xác định là những khu vực có mức độ đa dạng loài cao nhất, với 2–6 tuyến điều tra mỗi xã.
Kết quả bước đầu cho thấy Tương Dương sở hữu nguồn lâm sản ngoài gỗ phong phú, có giá trị sinh kế lớn đối với các cộng đồng dân tộc Thái, Mông và Kinh. Tuy nhiên, nhiều loài đang chịu áp lực từ khai thác quá mức và biến đổi sinh cảnh. Vì vậy, nhiệm vụ nghiên cứu lần này đóng vai trò quan trọng trong việc nhận diện nguy cơ, đánh giá mức độ quý hiếm theo tiêu chí IUCN, Sách đỏ Việt Nam và đề xuất các giải pháp quản lý phù hợp.
Công ty Hải An cho biết, toàn bộ dữ liệu bản đồ phân bố, danh lục loài và báo cáo tổng hợp sẽ được hoàn thiện trong tháng 10–11/2025, làm căn cứ khoa học giúp huyện Tương Dương quy hoạch khai thác bền vững, phát triển sản phẩm LSNG, đồng thời tạo sinh kế ổn định cho người dân trong vùng Dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An.
Nguyễn Tiến Hưng – Văn phòng BQL Khu Dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An
