Một nghiên cứu mới đây của Trung tâm Môi trường và Tài nguyên Sinh học cho thấy khu vực phía Tây Nam thuộc Khu Dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An đang sở hữu nguồn tài nguyên cây đặc sản phong phú; theo kết quả nghiên cứu ban đầu đã ghi nhận 18 loài có giá trị sinh thái và kinh tế, phân bố tại 15 xã trong vùng.
Khảo sát 15 xã, xác định 18 loài đặc sản tiêu biểu
Trong quá trình làm việc và phỏng vấn lãnh đạo địa phương tại 15 xã, cùng với khảo sát thực địa trên 05 tuyến rừng, nhóm nghiên cứu đã ghi nhận nhiều loài cây đặc sản quen thuộc với người dân miền Tây Nghệ An như Trám đen, Cam bản địa, Mít, Bưởi, các loại dược liệu và cây nguyên liệu truyền thống.
Đặc biệt, 03 loài cây đặc sản có trữ lượng rõ ràng trong rừng phòng hộ và rừng sản xuất là Trà hoa vàng (Camellia sp.), Trám đen (Canarium sp.) và một số loài trám bản địa khác. Kết quả ghi nhận tại 08 ô tiêu chuẩn cho thấy các loài này phân bố tập trung ở các xã Hạnh Lâm, Kim Bảng, Thành Thọ Bình, Sơn Lâm và Anh Sơn.
Phát hiện mới về Trà hoa vàng
Một điểm đáng chú ý là việc phát hiện loài Trà hoa vàng phân bố tự nhiên tại hai xã Sơn Lâm và Hạnh Lâm – khu vực trước đây chưa có ghi nhận khoa học chính thức. Đây được xem là tín hiệu quan trọng cho công tác bảo tồn và phát triển các loài cây dược liệu bản địa có giá trị cao.
Nhóm nghiên cứu cho biết sẽ tiếp tục đánh giá sinh thái để xác định tên khoa học và xây dựng quy trình bảo tồn – nhân giống trong thời gian tới.
Dữ liệu phục vụ phát triển sản phẩm OCOP
Kết quả điều tra đã giúp thiết lập bản đồ phân bố, xây dựng cơ sở dữ liệu trữ lượng và đặc điểm sinh thái của các loài cây đặc sản. Đây là nguồn tư liệu quan trọng để các địa phương xây dựng mô hình sản xuất bền vững, gắn với chương trình OCOP. Hiện toàn tỉnh Nghệ An đã có hơn 650 sản phẩm OCOP, mở nhiều cơ hội đưa cây đặc sản vùng Tây Nam vào chuỗi giá trị hàng hóa.
Hướng phát triển: Bảo tồn đi đôi với sinh kế
Nhóm nghiên cứu đề xuất đẩy mạnh các mô hình VietGAP, canh tác hữu cơ, áp dụng tưới nhỏ giọt, công nghệ sinh học, truy xuất QR, đồng thời đầu tư chế biến sâu nhằm nâng cao giá trị sản phẩm. Đây được xem là hướng đi then chốt giúp người dân địa phương tăng thu nhập từ cây đặc sản, đồng thời bảo tồn bền vững nguồn tài nguyên rừng.
Nguyễn Tiến Hưng – Văn phòng BQL Khu Dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An
