Nguyễn Tiến Hưng – Văn phòng BQL Khu Dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An
Địa bàn 5 xã (huyện Quế Phong cũ) trong Khu dự trữ sinh quyển Miền Tây Nghệ An, cách Phường Thành Vinh khoảnh 170 km về phía Tây Bắc tỉnh Nghệ An, giáp tỉnh Thanh Hóa và nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào; bao gồm các xã: Quế Phong, Mường Quàng, Tri Lễ, Tiền Phong, Thông Thụ.
Tính đến tháng 12/2024 toàn bộ 5 xã có 16.187 hộ, với 75.817 nhân khẩu. Trên địa bàn 5 xã có 7 tộc người cùng sinh sống, gồm: Thái, Kinh, Mông, Khơ Mú, Thổ, Tày, Chứt, trong đó dân tộc thiểu số chiếm trên 90% dân số toàn huyện. Đặc biệt 100% dân tộc Mông sinh sống ở xã Tri Lễ. Cộng đồng người Mông có tập quán phát nương, làm rẫy, săn bắn thú rừng ảnh hưởng đến công tác quản lý bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học.
Năm xã: Quế Phong, Tiền Phong, Tri Lễ, Mường Quàng và Thông Thụ (huyện Quế Phong cũ) nằm trong khu vực có diện tích rừng lớn nhất tỉnh Nghệ An, với tổng diện tích tự nhiên gần 189.000 ha. Đây là vùng mang giá trị đặc biệt về đa dạng sinh học, đồng thời là khu vực trọng yếu của Khu Dự trữ sinh quyển Miền Tây Nghệ An.
Kết quả điều tra gần đây ghi nhận toàn vùng có 2.431 loài thực vật, thuộc 904 chi và 208 họ, đại diện cho 6 ngành thực vật bậc cao có mạch. Ngành Ngọc lan chiếm ưu thế tuyệt đối với 2.149 loài, trong khi ngành Dương xỉ có 233 loài, góp phần tạo nên cấu trúc sinh thái phong phú của những cánh rừng nguyên sinh nơi đây. Đáng chú ý, nhiều loài cây quý hiếm như Sa mu dầu, Pơ mu, Bách xanh, Táu mặt quỷ, Sến mật vẫn còn phân bố rải rác tại các xã Tri Lễ, Thông Thụ và Mường Quàng. Trong khảo sát, loài Sa mu dầu có chỉ số giá trị quan trọng (IVI) cao nhất, cho thấy ưu thế sinh thái nổi bật trong quần xã rừng.
Bên cạnh giá trị sinh học lớn, khu vực cũng đối mặt nhiều áp lực như canh tác nương rẫy, khai thác lâm sản ngoài gỗ và sự phân mảnh sinh cảnh do phát triển hạ tầng. Dù vậy, các địa phương đã kiểm soát tốt mất rừng, tăng cường tuần tra bảo vệ rừng và đẩy mạnh tuyên truyền cho cộng đồng, đặc biệt là đồng bào Mông ở Tri Lễ.
Sự tham gia của cộng đồng thông qua các tổ bảo vệ rừng và hưởng lợi từ chi trả dịch vụ môi trường rừng đã góp phần đáng kể vào việc giữ gìn những cánh rừng giàu trữ lượng và nguồn gen quý. Đây là hướng đi quan trọng để Quế Phong tiếp tục bảo tồn hiệu quả hệ sinh thái đặc hữu, đồng thời phát triển kinh tế – xã hội một cách bền vững trong tương lai.
.jpg)
