KDTSQ miền Tây Nghệ An

Trong kế hoạch ứng phó biến đổi khí hậu, Mô hình nấm Sò thích ứng biến đổi khí hậu được Văn phòng Ban Quản lý Khu Dự trữ sinh quyển mien Tây Nghệ thực hiện từ đầu tháng 11/2024.

Đánh giá mô hình sau khoảng thời gian thu hoạch đợt 3,4; kết quả cụ thể như sau:
1. Thông tin chung
Địa điểm thực hiện: bản Ná Phầy, xã Mường Nọc, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An
Số mô hình được bàn giao: 04 hộ gia đình.

2. Thực trạng sau kiểm tra, rà soát
Nhìn chung các hộ gia đình thông qua các đợt tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật tập trung cũng như tập huấn, hướng dẫn riêng tại từng hộ gia đình cho thấy các hộ gia đình đã cơ bản nắm bắt được kỹ thuật nuôi trồng nấm và đã có nhiều cố gắng tuân thủ tốt về các khâu kỹ thuật nuôi trồng, chăm sóc, thu hái, bảo quản và tiêu thụ nấm; Nấm cơ bản phát triển tốt đảm bảo năng suất và chất lượng. Điển hình là các hộ gia đình anh Lô Minh Phương, Lô Văn Lợi đang thực hiện tốt công tác chăm sóc thu hái nấm.
Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn một số hộ gia đình chưa thật sự tuân thủ kỹ thuật, độ ẩm chưa đạt; Sau khi thu hái chưa vệ sinh sạch sẽ, còn để sót lại các chân nấm trong miệng rạch, các chân nấm này sẽ bị thối và mốc làm giảm khả năng sinh trưởng và phát triển của nấm, nếu để lâu các bịch phôi này sẽ bị mốc và hỏng; Vệ sinh khu nuôi trồng còn bẩn, các giá thể nấm, cuống nấm, các quả thể nấm hỏng còn để vương vãi xung quanh khu nuôi trồng đây là một trong những tác nhân làm sinh trưởng và phát triển các loại ruồi giấm, loại ruồi này là côn trùng chuyên ăn và phá hoại các sợi nấm, quả thể nấm và việc lây lan rất nhanh, trong vòng từ 4-5 ngày có thể phá hỏng cả lán trại nuôi trồng nấm; Có hộ gia đình tưới trực tiếp vào các bịch nấm dẫn tới lượng nước vào trong bịch khá nhiều làm thối một lượng bịch khá lớn.
Một số hộ lán trại nuôi trồng nấm quá kín, thiếu độ thông thoáng dẫn tới năng suất thấp hơn, quả thể nhanh dài và cây nấm sẽ dai; Lán trại còn để mùi hôi của nhà vệ sinh, mùi hôi của xăng dầu….

 3. Phương hướng xử lý cho từng hộ dân 
- Hộ gia đình anh Lô Minh Phương: Hiện tại nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng đạt yêu cầu, hái nấm không để sót các chân nấm, lán trại vệ sinh sạch sẽ. 
- Hộ gia đình ông Lô Văn Lợi: Hiện tại nhiệt độ, độ ẩm đạt yêu cầu, nhưng nhà kín nên không có độ thông thoáng
Khắc phục: 
+ Mở thông cửa để có sự trao đổi khí với bên ngoài, không để gió lùa trực tiếp vào bịch phôi nấm;
+ Có nước rò rỉ ở trần nhà trực tiếp xuống các giàn nuôi trồng nấm, cần có cách xử lý để nấm không bị ảnh hưởng bới nấm mốc và vi khuẩn.
- Hộ gia đình ông Lương Văn Đại: Hiện tại nhiệt độ, độ ẩm tại thời điểm hiện tại không đạt yêu cầu, chỗ nuôi trồng quá thoáng, mặt nền bằng đá dẫn tới việc thoát nước và hơi nước nhanh; Một số bịch hái còn sót chân nấm; còn để các quả thể, chân nấm xung quanh chỗ nuôi trồng.
 Khắc phục:
+ Bổ sung lưới bao quanh chỗ nuôi trồng nấm để đảm bảo độ ẩm;
+ Tăng lượng nước và số lần tưới nền.
+ Loại bỏ các phế phụ phẩm nông nghiệp xung quanh môi trường nuôi trồng (vỏ trái cây, xác nấm hư hỏng, chân nấm hư hỏng, rau củ quả thối rữa….)
+ Vệ sinh lại phôi nấm, thu hái sạch các chân nấm; dùng đèn pin soi các miệng rạch nếu có xuất hiên dòi (ấu trùng của ruồi giấm) thì loại bỏ các bịch này ra khỏi khu nuôi trồng ngay lập tức.
- Hộ gia đình chị Vị Thị Xanh: Một số bịch hái còn sót chân nấm; còn để các quả thể, chân nấm xung quanh chỗ nuôi trồng; thu hái nấm chưa đúng độ tuổi
Khắc phục: 
+ Thu hái nấm đúng độ tuổi để đạt được nắng suất tối đa.
+ Vệ sinh lại phôi nấm, thu hái sạch các chân nấm; dùng đèn pin soi các miệng rạch nếu có xuất hiên dòi (ấu trùng của ruồi giấm) thì loại bỏ các bịch này ra khỏi khu nuôi trồng ngay lập tức.

3. Đánh giá
a) Thuận lợi
Đại đa số các hộ dân có tinh thần hợp tác tốt, thu hái và chăm sóc bịch phôi hiệu quả. Thu hái nấm ở đợt thứ 2, thứ 3 nhưng bịch phôi vẫn trắng đẹp, không bị nhiễm bệnh, năng suất tốt. 
Cán bộ Văn phòng Ban Quản lý Khu Dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An luôn sát sao, thường xuyên đi kiểm tra, đốc thúc, phản ánh liên tục tình hình ở các hộ dân để hỗ trợ kịp thời. Trong các chuyến tập huấn, hỗ trợ kỹ thuật đơn vị tài trợ luôn cử người đi cùng và cùng thực hiện công việc.
Tại huyện Quế Phong, ngành nấm còn mới và chưa nhiều hộ gia đình phát triển, giá thành sản phẩm tốt nên đây là điểm thuận lợi để các hộ trồng nấm tiêu thụ sản phẩm. Hiện tại đã có 4/4 hộ đã tìm được đầu ra tốt và tự bán được các sản phẩm nấm tươi.
b) Khó khăn
Một số hộ mô hình do làm nhiều việc một lúc, chưa dành thời gian nhiều cho việc chăm sóc nấm nên còn có tình trạng phôi nấm vệ sinh không tốt, tưới nước trực tiếp vào gây đọng nước làm giảm năng suất nấm.

4. Khuyến nghị
- Tiếp tục động viên các hộ dân phát triển thêm mô hình, tạo nguồn thu nhập phát triển kinh tế;
- Hỗ trợ tư vấn người dân xử lý bịch phôi cũ, mua thêm các chế phẩm và tiến hành ủ giá thể nấm, thành phân vi sinh hữu cơ trồng rau.

Ngô Hải Lưu - BQL Khu DTSQ miền Tây Nghệ An